Nakaturo sa kabundukan
ang mga kanyon ng mga kaaway
ngayong umaga ng Mayo
1897. Samantala
tinanggap ang atas
sa anyo ng pinid na liham
Huwag bubuksan. Pagdating
doon, buksan itong sulat
basahin nang malakas sa harap
ng dalawa at sunding mahigpit
kung ano ang sinasabi. Diyos
ang mag-ingat sa inyo
sa mahabang panahon
Sa mahabang panahon, mag-ingat
sa inyo na ang pinapatay
inyo ring kapwa Tagalog
Sapagkat nauulit nga
ang kasaysayan. Ang kasaysayan
na aniya, dapat katakutan
dahil dito walang maikukubli
Dito walang maikukubli. Dito
sa isang pook na may munting bundok
malapit sa Cawayanan, kabilang tubigan
nasa kanan ang sikat ng araw
Sana mahaba pa ang araw
sa kabundukan. Sana mahaba pa
ang araw sa kabundukan. Sana
mahaba pa ang araw sa kabundukan
Sana malayo pa sa sadya. Sana
malayo pang magpahinga. Sana hindi pa
buksan ang liham. Sana huwag muna
maputlan ng hininga. Sana malayo pa
ang mga kaaway. Ang mga kaaway
sana hindi mga kapatid. Kapatid
patawarin mo ako. Sana nga
nauulit ang kasaysayan
Ang mga salitang kipkip
sa liham, mga salitang ipininid
upang hindi matakasan ang takda
sa sandali. Sa pagbukas ng sulat
wala nang bukas. Dumating na
ang wakas, hindi pa man ganap
dumarating ang mga kaaway
Peloton! Preparen! Carguen
Armas! Ang mga salita
na nakapagpapatahimik. Ang mga salita
na nananahimik. Ang mga salita
na malaong hindi matatahimik
Maraming bersiyon ang kasaysayan
Maraming bersiyon ang mga berso
kahit ang mga bersong ito. Totoo
May kasaysayan ang mga berso
May mga berso sa mga pinaslang
Walang mga bersong pumapaslang
May mga berso sa isang maybahay
na naghahanap sa kanyang asawa
Mga bersong nagtatanong, Saan
naroon ang kinuha sa kanya
Mga bersong walang maitutugon
kundi isang malaking kabulaanan
Lesson in History (English Version)